Zgodnie z zapowiedzią, złożoną przez stronę społeczną Rady Interesariuszy Zakładu Utylizacyjnego i Portu Czystej Energii podczas ostatniego jej posiedzenia, przedstawiamy listę pytań dotyczących procesu budowy i późniejszej eksploatacji spalarni odpadów komunalnych w Gdańsku:

1. Czy hala rozładunkowa przed bunkrem na odpady będzie zaopatrzona w bramy i odpowiedni system wentylacyjny zapobiegający przedostawania się na zewnątrz niekontrolowanej emisji odorów i pyłów ?

Komentarz do pytania: na oficjalnych wizualizacjach przyszłej spalarni w Gdańsku hala rozładunkowa nie jest zaopatrzona w bramy dla pojazdów kierujących się do bunkra z odpadami. Byłaby to więc nie hala – tylko rodzaj szeroko otwartej wiaty. Nie zapobiegnie ona emisji odorów i pyłów na zewnątrz, wziąwszy nawet pod uwagę fakt istnienia podciśnienia w bunkrze.                                                                                                         Wzmiankowana wyżej kwestia była poruszana na posiedzeniu Rady Interesariuszy w dniu 20 marca 2018 roku: „…Wiceprzewodniczący Rady, Jarosław Paczos, zadał pytanie w poruszonej kwestii – czy wyładunek będzie prowadzony wewnątrz budynku spalarni, czy pod gołym niebem, jak pierwotnie planowano. Andrzej Bednarz potwierdził, że wszystko będzie odbywało się w budynku. Ponadto pomieszczenie będzie zamknięte, co zmniejszy hałas, a ciężarówki będą dowozić odpady w ciągu tygodnia w godzinach pracy. Podkreślił, że firma Tiru zawsze stara się antycypować i wyprzedzać dyrektywy unijne – w ten sposób wpływ na środowisko jest i będzie w pełni kontrolowany…”   Należy także dodać, że bramy do hali rozładunkowej istnieją w spalarniach w Białymstoku, Szczecinie, Krakowie, Koninie, Poznaniu i Bydgoszczy.

2. Czy w projektowanej instalacji jest przewidziany tzw. by-pass dla systemu odprowadzania spalin? Jeśli tak, to w jakich sytuacjach Operator instalacji będzie mógł z niego korzystać lub czy instalacja będzie samoczynnie omijać system filtrów i w jakich sytuacjach?

3. Czy planuje się udostępnienie np. na stronie internetowej rezultatu ciągłego monitorowania poziomu emitowanych substancji przez instalacje wraz z historią wyników ?

4. Zgodnie z jakimi zasadami i w jaki sposób będą raportowane piki emisyjne (np. jednogodzinne wartości stężeń) szkodliwych substancji ?

5. Czy system ciągłego monitorowania będzie niezależny od Operatora i odporny na próby manipulowania wynikami? Jakie zostanie zastosowane rozwiązanie?

6. Czy przewiduje się system powiadamiania mieszkańców w przypadku przekroczenia emisji substancji niebezpiecznych?

7. W jaki sposób Operator planuje wyłączenie instalacji na potrzeby remontów lub awaryjnego odstawienia? W jakim stopniu odstawienie i ponowne uruchomienie zakładu będzie miało wpływ na poziom emitowanych substancji niebezpiecznych? Jak będą wyglądały procedury składowania gromadzonych odpadów przeznaczonych do spalenia oraz zabezpieczenia ich przed wpływem na otoczenie, w wypadku dłuższego przestoju instalacji ?

8. Prosimy opis aktualnie zakładanej konfiguracji instalacji oczyszczania spalin. Prosimy o wyszczególnienie i opis różnic w tej instalacji w stosunku do koncepcji zawartej w Projekcie Budowlanym, tom XI z listopada 2018 r.

9. Czy Operator zostanie zobowiązany do wykonywania częstszych pomiarów emisji metali ciężkich i oraz polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn i polichlorowanych dibenzofuranów niż jest to określone normą?

10. Czy przewiduje się, dla zwiększenie bezpieczeństwa ludności zamieszkującej w pobliżu instalacji, wyższe restrykcje w przypadku awarii instalacji (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Operator zobowiązany jest do wstrzymania podawania odpadów do instalacji oraz najpóźniej w 4 godzinie awarii rozpoczęcia procedury wyłączenia instalacji – zaś maksymalny czas pracy w warunkach awarii został ograniczony do 60 godzin w ciągu roku)?

11. Czy w ramach odpowiedzialności solidarnej inwestora z Generalnym Wykonawcą jest prowadzony stały monitoring zawieranych umów i rozliczeń z Podwykonawcami i Dalszymi Podwykonawcami?

12. Czy w ramach obowiązującego na zadaniu inwestycyjnym Planu Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia prowadzony jest monitoring okresu bez zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych i wypadków?

13. Czy PCE lub Operator określił w umowach akceptowalny skład jakościowy, morfologiczny odpadów dostarczanych do spalenia z ZUOS w Tczewie oraz z ZUO w Gliwie Małej? Jeśli tak, to prosimy o podanie parametrów tych odpadów.

14. Czy PCE lub Operator określił w umowach z ZUT Gdańsk ilości i parametry frakcji podsitowej przeznaczonej do spalenia ? Jeśli tak, to prosimy o podanie odpowiednich danych z umowy.

Jak dowiedzieliśmy się od prezesa Portu Czystej Energii (projektowana spalarnia śmieci w Szadółkach) – p. Sławomira Kiszkurno, inwestor i wykonawca rozważają  wymianę aż       300 000 m3 gruntu pod tą inwestycję. Na tym terenie deponowano odpady w latach 1996 -2000. Gmina (inwestor) planowała palowanie a nie wymianę. Dlaczego w ostatniej chwili zmienia się plany? Dlaczego funduje się mieszkańcom wielomiesięczny „serial” gazowo-zapachowy. Czy to wszystko jest ekologiczne ?  Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w najbliższym czasie. Przed nami 4 lutego kolejne posiedzenie Rady Interesariuszy ZUT i PCE. Mamy nadzieję, że uda się przekonać tam Gminę do zmiany planów.

Na powyższym zdjęciu: prace o podobnej skali pod Szczecinem- tak mogą wyglądać prace wymiany gruntów przy samej Obwodnicy.

Skierowaliśmy naszą uwagę na spalarnię w Bydgoszczy. Z dwóch powodów. Po pierwsze – pracuje ona już ponad 3 lata a więc okres nowości ma już za sobą; po drugie – została wykonana przez  firmy Astaldi i Termomeccanica, które teraz przygotowują się do rozpoczęcia budowy spalarni w Gdańsku.

Instalacja w Bydgoszczy z pewnością nie jest bezawaryjna. Jak wynika z danych spółki ProNatura (operatora spalarni) za 2018 rok, najbardziej awaryjny okazał się transport żużla oraz system oczyszczania spalin:

Powyższa tabela jest w ujęciu procentowym i nie daje nam obrazu skali problemów technicznych spalarni w Bydgoszczy. Nie wiemy ile razy wygaszano piece, ile czasu trwały przestoje remontowe, czy w czasie awarii zanotowano incydenty z przekroczeniem norm emisyjnych? Kto płacił za remonty ? Czy były kłopoty z wyegzekwowaniem napraw gwarancyjnych od wykonawcy?

Bydgoskie problemy chyba nie są błahe.  Świadczą o tym choćby liczne ogłoszenia operatora spalarni, zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej (http://bip.pronatura.bydgoszcz.pl/index.php?app=przetargi&nid=128&y=2018&status=3 ), na odbiór odpadów zmieszanych z instalacji. Na przykład:                                                                   -1 czerwca  2018 r. zamieszczono zamówienie na: Zagospodarowanie zmieszanych odpadów komunalnych w ramach instalacji zastępczej ………. w okresie przedłużonego z przyczyn niezależnych od Zamawiającego postoju przeglądowo-remontowego instalacji.                                                                                                                -17 maja 2019 r. zamieszczono zamówienie na: Zagospodarowanie zmieszanych odpadów komunalnych o kodzie 20 03 01 w ilości 1300 ton. W uzasadnieniu trybu – z wolnej ręki – podano  : „zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia, związana z funkcjonowaniem instalacji Zamawiającego i koniecznością przekazania części odpadów do innej instalacji.”

Nie chcemy siać defetyzmu – ale  czujemy się zaniepokojeni.  W związku z tym prosimy gdański Magistrat i Port Czystej Energi o analizę i przestawienie możliwie wyczerpująco, sytuacji w bydgoskiej spalarni. Lepiej zawczasu uczyć się na cudzych błędach.

Trwa proces wyłaniania wykonawcy i operatora planowanej spalarni śmieci w Szadółkach. W grudniu ub.  roku odbyła się I runda tzw. dialogu konkurencyjnego ( patrz strona ZUT ).  Celem tych rozmów jest uzyskanie przez Zakład Utylizacyjny niezbędnej wiedzy na temat budowy spalarni i poznanie możliwych sposobów jej realizacji. Dopiero na podstawie tych informacji Zamawiający przygotowuje SIWZ – czyli dokument określający techniczne, jakościowe, prawne i finansowe cechy inwestycji.  Odpowiednie zapisy w SIWZ zadecydują więc czy będziemy mieli spalarnię „w formacie solidnego Mercedesa” czy tylko jego tanią, wschodnią podróbkę.

Na ostatnim posiedzeniu Rady Interesariuszy Zakładu Utylizacyjnego została zgłoszona kandydatura Jarosława Paczosa ( prezesa Stowarzyszenia Sąsiadów ZUT, wice przewodniczącego Rady Interesariuszy) na członka  przyszłej Komisji Przetargowej a także jako osoby biorącej udział w II rundzie dialogu konkurencyjnego.                                                                                                                                                                                                 Niestety, władze Zakładu Utylizacyjnego nie wyraziły na to zgody.

Budzi to nasze zdumienie zważywszy na fakt niemal już czteroletniej współpracy naszego Stowarzyszenia z Zakładem Utylizacyjnym. Wydaje się nam, że daliśmy się poznać jako niełatwy ale odpowiedzialny partner, dzięki któremu udało się rozwiązywać niejeden problem.  Jako organizacja strażnicza reprezentujemy lokalną społeczność. Członkami Stowarzyszenia są osoby delegowane z Rad Dzielnicowych Jasienia i Łostowic a także sołectw wsi Kowale i Otomin.  Zgoda Zakładu Utylizacyjnego na aktywny udział naszego przedstawiciela w ustalaniu szczegółów technicznych i jakościowych planowanej spalarni byłaby dowodem, że Magistrat i ZUT traktują dialog społeczny w tak ważnej sprawie – jako realny proces  a nie pijarowski chwyt.  Wzywamy więc odośne władze do ponownego przemyślenia podjętej decyzji.

Spalarnia odpadów w Nowym Porcie różni się od tej planowanej w Szadółkach rodzajem wsadu do pieca, szczegółami technologicznymi i wielkością. Jest jednak rzecz wspólna: słabość służb kontrolnych (WIOŚ, Urząd Marszałkowski), które nie są w stanie wymusić prawidłowego funkcjonowania instalacji.  Mając to na uwadze polecamy do przeczytania poniższy tekst:

http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35636,18742015,awantura-o-smrod-w-nowym-porcie-adamowicz-nie-przedluzymy.html

Ostatnio odbyte spotkanie ws. spalarni daje okazję do podsumowania aktualnej sytuacji :

1. Jedyną rozważaną lokalizacją są Szadółki. Wcześniej ostateczne miejsce inwestycji uzależniano od decyzji prywatnego inwestora.

2. Analizy ekonomiczne wykazały, że budowa w formule partnerstwa publiczno-prywatnego będzie bardzo droga dla kieszeni mieszkańców. Inwestycja będzie więc zadaniem gminy i będzie współfinansowana ze środków unijnych. Zewnętrznemu podmiotowi może być powierzona sama eksploatacja instalacji.

3. W dalszym ciągu oficjalną koncepcją jest budowa spalarni frakcji wysokoenergetycznej odpadów. To oznaczałoby, że do pieca trafi tylko wyselekcjonowana część  odpadów (głównie  tworzywa sztuczne, drewno, papier).

Nasz komentarz:

Ad.1  W ostatnich latach przeprowadzono trzy analizy lokalizacyjne. W pierwszej analizie na najlepsze miejsce na spalarnię wskazano okolicę oczyszczalni „Wschód”. W wyniku licznych, zorganizowanych protestów mieszkańców tamtych okolic postanowiono dokonać drugiej analizy w której zwyciężyła lokalizacja w Szadółkach. W trzeciej analizie na najlepsze miejsce wskazano tereny portowe w Gdańsku, jednak w międzyczasie uprawomocniło się pozwolenie środowiskowe na budowę spalarni w Szadółkach, więc te ostatnie wskazanie lokalizacyjne zignorowano.

Stowarzyszenie Sąsiadów ZUT uważa, że Szadółki są złym miejscem na spalarnię z następujących powodów:

a) okoliczni mieszkańcy od lat borykają się z problemem szkodliwego oddziaływania Zakładu  Utylizacyjnego. Budowa spalarni nie zmniejszy lecz wprowadzi dodatkowe obciążenie środowiska,                                                                                                                                                 

b) miejsce na spalarnię usytuowane na bardzo wysoko położonym terenie z przewagą wiatrów skierowaną na Gdańsk. W przypadku braku prawidłowej eksploatacji instalacji zanieczyszczenia dotrą do większości z jego mieszkańców. Przykład funkcjonowania spalarni Port Serwisu i ewidentna słabość instytucji odpowiedzialnych za kwestie środowiskowe daje podstawy do tego typu troski.

Ad.2 i 3   Budowa zakładu spalającego frakcję energetyczną okazała się ryzykownym interesem dla potencjalnych prywatnych inwestorów. By go zaakceptować gmina Gdańsk musiałaby udzielić zbyt daleko idących zobowiązań wobec partnera prywatnego w kwestiach finansowych czy też gwarancji co do wielkości dostarczanego do spalarni strumienia odpadów.  Problemem jest bowiem oszacowanie  jakie ilości frakcji energetycznej będą dostępne do spalenia w naszym regionie w przyszłości.

Wszystkie gminy w Polsce planujące/budujące budowę spalarni musiały podjąć kluczową decyzję: czy odzyskiwać wszystkie surowce, czy też produkować wysokiej kaloryczności surowiec do spalenia. Nie można bowiem jednocześnie prowadzić odzysku na wysokim poziomie i produkować wysokoenergetycznego paliwa z tego samego strumienia odpadów.

Większość planowanych/budowanych spalarni w Polsce, odmiennie jak w Gdańsku, będzie spalarniami resztkowymi tzn. spalającymi wszystkie odpady, także o stosunkowo niskiej kaloryczności, których nie udało się ponownie użyć czy przetworzyć. Wypowiedzi niektórych osób zaangażowanych w proces budowy spalarni w Gdańsku wskazują, że tu także należy rozważyć możliwość spalania małokalorycznych frakcji odpadów. Tego typu zmiana oznaczałaby, że w Szadółkach powstanie instalacja o znacznie zwiększonej uciążliwości dla otoczenia- odmiennej   niż przewidziana w wydanym w 2011 roku pozwoleniu środowiskowym.  Spalarnie odpadów resztkowych (np. spalarnia w Wiedniu) powstają zazwyczaj w technologii tzw. mokrej oczyszczania spalin – niemożliwej do zastosowania w Szadółkach ze względu na brak odpowiedniej ilości wody.

Wkrótce zamieścimy odszerniejszy komentarz po wczorajszej debacie.
Na razie jedna uwaga. O ile, jak nam sie wydaje, Stowarzyszenie zdaje egzamin pełniąc rolę organizacji strażniczej w stosunku do ZUT, to w kwestiach planowanej spalarni realnym partnerem dla decydentów może byc tylko szerszy ruch organizowany przez lokalną społeczność.