Spalarnie śmieci (za czy przeciw?)
Jako Stowarzyszenie nie mamy jednolitego zdania na temat zasadności budowy tego typu obiektów w naszym kraju. Opinie tak w Polsce jak i na całym świecie, są podzielone. Przeciwnicy spalarni podkreślają następujące wady spalarni:
- Produktem ubocznym spalarni jest mocno toksyczny popiół, który musi być składowany w sztolniach nieużywanych kopalń bądź też zalany betonem tak, żeby nie doszło do emisji niebezpiecznych substancji.
- Podczas budowy spalarni w latach 70 i 80-tych XX wieku nie zdawano sobie sprawy ze szkodliwego wpływu dioksyn i furanów na zdrowie człowieka. Szkodliwe dawki tych związków docierały do atmosfery, zwłaszcza podczas rozruchu i wygaszania pieców oraz podczas sytuacji awaryjnych kiedy filtry kominowe były wyłączane. Do dziś istnieją obawy przed tymi emisjami pomimo, iż technika spalania w piecach nowej generacji zminimalizowała te zagrożenia. Problemem jest to, że stały, bieżący monitoring emisji tych związków jest ze względów technicznych i ekonomicznych bardzo trudny do wprowadzenia.
- Spalarnie emitują zmienne w czasie ilości metali ciężkich takich jak wanad, magnez, chrom, nikiel, arsen i inne, które mogą być toksyczne nawet jeśli oddziałują przez krótki czas.
- Istnieje dużo alternatywnych technologii przetwarzania odpadów, które są bardziej przyjazne środowisku, a niektóre z nich są tańsze.
- Budowa spalarni jest droga, a okres zwrotu poniesionych nakładów jest bardzo długi.
- Spalarnie są źródłem emisji pyłu zawieszonego PM2,5 ,którego wpływ na ludzkie zdrowie nie jest do końca poznany, a sposób monitorowania emisji nie jest uregulowany przepisami.
- Unikanie i minimalizacja produkcji śmieci, powtórne użycie, przetworzenie powinny wyprzedzać spalanie w hierarchii metod gospodarki odpadami. Wiele osób i organizacji uważa, że spalanie stanowi barierę dla idei przetwarzania i segregacji śmieci.
Inni podkreślają argumenty przemawiające za budową spalarni:
- Spalarnie śmieci produkują energię elektryczną i cieplną i dzięki temu mogą częściowo zastąpić tradycyjne metody produkcji energii oparte, np. na węglu czy gazie ziemnym.
- Główny produkt – żużel paleniskowy nie jest toksyczny i może być bezpiecznie składowany na hałdach bądź wykorzystany jako materiał konstrukcyjny, np. w drogownictwie.
- Spalanie pozwala ograniczyć składowanie śmieci do niezbędnego minimum.
- Przy odpowiednim, zwykle akceptowalnym poziomie cen płaconych spalarni za odbiór śmieci spalarnia może być rentowna i ten fakt pozwala na finansowanie inwestycji bez obciążania budżetu gminy.
- Pomimo zaawansowanych metod recyklingu, nawet takim krajom jak Szwecja, Niemcy czy Dania nie udało się zagospodarować odpadów bez użycia metod termicznych, które uzupełniają recykling.
- Emisji z kominów nowoczesnych, monitorowanych spalarni w żaden sposób nie da się porównać z kominami domowymi, przez które przechodzi w Polsce, jak się ocenia, 2 mln ton śmieci rocznie i przeciwko czemu nikt nie protestuje pomimo, że jest to potężne źródło zagrożenia dla naszego zdrowia.
Aby pokazać jak różne mogą być argumenty za lub przeciw spalarni – przytaczamy dwie opinie:
Opinia dr inż. Tadeusza Pająka z AGH Kraków
oraz
Ogólnopolskiego Towarzystwa Zagospodarowania Odpadów 3R.
Lokalizacja w Szadółkach
Stowarzyszenie jest przeciwne lokalizacji spalarni w Szadółkach z następujących powodów:
- Pomimo tego, że sprawne, nowoczesne spalarnie emitują mało zanieczyszczeń to mogą zdarzyć się sytuacje nieprzewidziane. W wyniku awarii lub błędu obsługi może dojść do emisji zanieczyszczeń. Miejsce na spalarnię jest usytuowane wyjątkowo niekorzystnie – na wysokości 105m nad poziomem morza. Przewaga wiatrów zachodnich skieruje trujące substancje na miasto. Jednak zwłaszcza podczas bezwietrznej pogody zimne pokłady powietrza wraz z zanieczyszczeniami powędrują w dół odkładając się wśród osiedli mieszkaniowych i w zagłębieniach terenowych. To może oznaczać silną koncentrację gazów i zanieczyszczeń toksycznych na znacznym obszarze miasta. Jako sąsiedzi znamy ten mechanizm, gdy gaz wysypiskowy dociera do naszych mieszkań z hałd Zakładu Utylizacyjnego. Od lat skarżymy się na odory – zwłaszcza w nocy gdy cichnie wiatr i spada temperatura.
- Znane i opisane m.in. na naszej stronie kłopoty z sortownią, kompostownią i kwaterami składowania odpadów powodują, że Zakład Utylizacyjny jako inwestor przyszłej spalarni nie może liczyć na nasze zaufanie.
- Spalania zmniejszyła kwaterę składowania 800/3. To była ostatnia kwatera możliwa do zbudowania w Zakładzie. Istnieje poważne zagrożenie, że Zakład będzie chciał podwyższyć poziom składowania odpadów na kwaterach – bo to jedyna droga aby utrzymać funcjonowanie Zakładu w tym miejscu.
- Spalarnia nie doprowadzi do likwidacji uciążliwych kompostowni bo będzie ona spalać tylko część śmieci organicznych przywożonych do Zakłady Utylizacyjnego.
- Budowana spalarnia budowana jest na działce, na której zdeponowano bez wymaganych zezwoleń, w latach 1996-2008, ok. 300 000 tyś. m3 odpadów komunalnych. To wymusiło konieczność, nieprzewidywanej wcześniej, wymiany gruntu – co kosztowało dodatkowo 55 mln zł.